Doğal afetler arasında yer alan sel, suyun normalden fazla bir alana taşması sonucu oluşan olaydır. Selin oluşumunu etkileyen çeşitli faktörler bulunmaktadır.

Sel Nedir?

Sel, yağmur, kar erimesi veya su tutan yapıların dolması gibi nedenlerle ortaya çıkan aşırı su birikimine bağlı olarak meydana gelen olaydır. Bu fazla su, akarsuların taşmasına, alüvyonlu toprakların sürüklenmesine ve düşük arazilerin sular altında kalmasına neden olabilir. Sel olayları, insan yerleşim alanlarını, tarım arazilerini, altyapıyı ve çevreyi etkileyebilir.

Sel Oluşumunu Etkileyen Faktörler:

• Yoğun Yağışlar: En yaygın sel nedenlerinden biri yoğun yağışlardır. Topraklar aşırı yağışı ememez ve sular yüzeyde birikir. Eğer yoğun yağışlar uzun süre devam ederse, akarsuların taşmasına neden olabilir.
  
• Kar Erimesi: Soğuk bölgelerde kış mevsiminde biriken kar, ısınan hava ile erir. Eğer hızlı bir şekilde erir ve fazla su birikimi olursa, akarsuların taşmasına ve sel olaylarının meydana gelmesine neden olabilir.
  
• Toprak Yapısı ve Bitki Örtüsü: Toprak yapısı, suyun emilimini etkiler. Sert veya doygun topraklar yağmur sularını yüzeye taşıyarak sel riskini artırabilir. Aynı şekilde, ormanlar ve bitki örtüsü suyun emilimini sağlayarak sel riskini azaltabilir.
  
• Topografya ve Eğim: Eğimli arazilerde, su daha hızlı hareket eder ve taşkınlar daha şiddetli olabilir. Ayrıca vadiler veya alçak bölgeler, suyun birikmesine ve taşmasına neden olabilir.
  
• Coğrafi Faktörler: Dar vadilerde veya deltasal bölgelerde bulunan akarsular, hızla yükselerek sel riskini artırabilir. Ayrıca nehirlerin taşması da sel olaylarının oluşumunu tetikleyebilir.
• İnsan Faaliyetleri: Aşırı yapılaşma, altyapı eksiklikleri, ormansızlaşma, sulama projeleri gibi insan faaliyetleri sel riskini artırabilir. Aynı zamanda barajların taşması da sel olaylarının oluşmasına neden olabilir.

Sel Oluşumunun Adımları:

• Yağışlar: Yoğun yağışlar veya kar erimeleri sonucu fazla su birikir.
  
• Akarsuların Taşması: Bu fazla su, akarsuların kapasitesini aşarak taşmasına neden olabilir.
  
• Alüvyonların Sürüklenmesi: Taşan sular, alüvyonları (toprak, çamur, kum vb.) sürükler ve taşır.
  
• Alçak Alanların Sular Altında Kalması: Sel suları, düşük arazileri ve yerleşim alanlarını sular altında bırakabilir.

Sonuç olarak, sel olayları suyun normalden fazla bir alana taşması sonucu meydana gelir. Yoğun yağışlar, kar erimesi, toprak yapısı, coğrafi faktörler ve insan faaliyetleri gibi çeşitli faktörler sel oluşumunu etkiler. Sel riskini azaltmak ve hazırlıklı olmak, hem bireyler hem de toplumlar için önemlidir.